Napaść Włoch na Grecję w październiku 1940 roku była początkiem długiej i wyczerpującej kampanii bałkańskiej. Nieudolność armii w starciu z wielokrotnie mniej liczebnym przeciwnikiem zmusiła włoskiego dyktatora Benito Mussolini do szukania wsparcia u sojuszniczych Niemiec.
Pokrzyżowane plany
W tym czasie III Rzesza szykowała się już do inwazji na Związek Radziecki, wobec czego zaangażowanie na froncie południowym było Niemcom wyjątkowo nie na rękę. Postanowili jednak wesprzeć Mussoliniego i rozwiązać sprawę Bałkanów. Operacji inwazji na Jugosławię i Grecję nadano kryptonim „Marita”. Mimo sukcesu to właśnie zaangażowanie we włoską ekspedycję uważane jest za kluczowe dla losów kampanii wschodniej i ostatecznej porażki wojsk niemieckich w starciu z radziecką Armią Czerwoną.
Od początku 1941 roku wojska niemieckie przygotowywały się do inwazji na Grecję. W lutym pozycje na granicy grecko-bułgarskiej zajęły 12. Armia niemiecka. Władze bułgarskie przystąpiły do Paktu Trzech i zgodziły się na przemarsz sojuszniczych wojsk. Tymczasem nowy premier Grecji Aleksandros Korizis negocjował z Brytyjczykami wsparcie aliantów. Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill zgodził się na transfer części wojsk znajdujących się na froncie afrykańskim. Korpus Ekspedycyjny przybył do greckich portów na przełomie marca i kwietnia w sile ok. 45 tys. żołnierzy. Kontrakcje włoskiej floty atakującej brytyjskiej okręty nie przyniosły sukcesów, a w dniach 27-29 marca doszło do bitwy u Przylądka Matapan, w czasie której Royal Navy zatopiła 3 krążowniki i 3 niszczyciele wroga. 7 marca wojska greckie zaatakowały pozycje włoskie w Albanii, wyprzedzając spodziewaną ofensywę nieprzyjaciela. Zacięte walki trwały do 16 marca, gdy front ustabilizował się na południe od Tepelenë i Himarë.
Tymczasem w Jugosławii narastał bunt względem uległej polityki Pawła II i rządu, który 25 marca pod naciskiem Niemiec przystąpił do Paktu Trzech. W kolejnych dniach opozycja przeprowadziła zamach stanu, obalając regenta. W odpowiedzi Niemcy rozszerzyli plan inwazji na Grecję o atak na Jugosławię. 12. Armia marsz. Wilhelma Lista miała uderzyć bezpośrednio na Belgrad, a do ataku planowano wykorzystać także jednostki bułgarskie i węgierskie. Łącznie ponad 40 dywizji wspieranych przez ponad 1000 samolotów, które już 6 kwietnia dokonały druzgocącego nalotu na Belgrad. W ciągu pierwszych trzech dni ofensywy Niemcy poczynili ogromne postępy, wkraczając do Skopje oraz Salonik. Broniąca się rozpaczliwie na linii umocnień (Linia Metaksasa) na granicy z Bułgarią grecka Armia Wschodniej Macedonii została szybko rozbita. W efekcie Armia Środkowej Macedonii wspomagana wojskami brytyjskimi i nowozelandzkimi rozpoczęła odwrót, cofając się najpierw w rejon Olimpu, a następnie do linii Termopile.
Kolejny podbój niemieckiej machiny wojennej
Sukcesy notowała także 2. Armia niemiecka nacierająca od strony Węgier na kierunku Belgradu. Już 10 kwietnia padł Zagrzeb, a siły niemieckie wspomagały tu wojska chorwackich ustaszy. Dalej 1. Grupa Pancerna gen. Ewalda von Kleista niemal natychmiast przełamała obronę jugosłowiańską i 9 kwietnia wkroczyła do Niszu. 13 kwietnia Niemcy dobili do Belgradu. Kolejne punkty oporu Niemcy konsekwentnie likwidowali i 17 kwietnia wyszli nad Dubrovnik. Tego samego dnia Jugosławia skapitulowała, a do niewoli dostało się 344 tys. żołnierzy. Straty niemieckie opiewały zaledwie na 150 zabitych i blisko 400 rannych. Wspomagająca natarcie armia włoska w Albanii zanotowała w tym czasie 3324 zabitych, zaginionych i rannych. Grupa Armii „Albania” była przewidziana przede wszystkim do wsparcia Niemców po rozbiciu Jugosławii. W efekcie od 15 kwietnia wojska niemieckie i włoskie spychały obrońców na południe. 19 kwietnia wojska Osi zajęły Larisę. Do 23 kwietnia na pozycjach pod Termopile pozostały jedynie jednostki osłonowe, a siły alianckie wycofywały się do portów, gdzie miały zostać podjęte przez marynarkę. Ewakuację prowadzono głównie na Kretę i do 30 kwietnia objęła blisko 50 tys. ludzi. Rankiem 27 kwietnia Niemcy zajęli Ateny, a następnie weszli na Peloponez, gdzie zaskoczyli ostatni rzut ewakuowanych Brytyjczyków, biorąc do niewoli 8 tys. żołnierzy. Kampania mogła zostać zamknięta. W kolejnych tygodniach Niemcom udało się wygrać bitwę o Kretę, co ostatecznie zlikwidowało opór aliantów w Europie Południowej.
Straty obu stron w toku walk o Jugosławię i Grecję były wysokie. Po stronie Niemiec notowano 1099 zabitych i ok. 4 tys. rannych, po stronie włoskiej ok. 14 tys. zabitych i 63 tys. rannych. Straty greckie szacowano na ponad 13 tys. zabitych, blisko 63 tys. rannych a straty sił ekspedycyjnych zamknęły się bilansem 14 tys. żołnierzy wziętych do niewoli, ok. 900 zabitych i ok. 1250 rannych.
Dodatkowe informacje na temat przebiegu kampanii bałkańskiej znajdziesz w wersji rozszerzonej materiału.
Fotografia tytułowa: czołgi niemieckie typu PzKpfw III w przygranicznej miejscowości między Bułgarią a Grecją przygotowują się do ataku. Kwiecień 1941 roku (NAC).
